Vorige maand vertelde ik in mijn blog dat veel kinderen die bij mij in de praktijk komen problemen hebben met leren. Ze blijken ondanks hun intelligentie problemen te hebben met de basisstof. Hoe komt dat en hoe kun je het voorkomen of oplossen? In deze blog ga ik dieper in op het probleem en geef ik je voorbeelden die betrekking hebben op spelling, werkwoordspelling en tafels, maar betekenisvol leren geldt ook voor zaakvakken zoals bijvoorbeeld aardrijkskunde of geschiedenis.
Spelling
Wat is een klankgroep eigenlijk? Dit is vaak de eerste vraag die ik aan kinderen stel die bij mij in de praktijk komen met spellingproblemen. Vrijwel altijd is het antwoord: ‘uhhhh’ of een variatie daarop: ‘weet ik niet’ of ‘geen flauw idee’. Als je beeld niet duidelijk is, hoe weet je dan wat je moet doen? Wanneer weet je dan zeker of je het goed hebt gedaan?
Kinderen leren in groep 3 wat lange en korte klanken zijn. Soms kunnen ze de spellingsregel die ze hierbij in groep 4 geleerd hebben ook nog opnoemen. Toch hebben zij niet begrepen wat een klankgroep is. Ze hebben hier geen beeld bij, waardoor de betekenis van de regel niet duidelijk. Ze weten niet wanneer ze de regel moeten toepassen. Het blijft een uit het hoofd geleerde regel zonder betekenis, die op goed geluk of zelfs helemaal niet wordt toegepast.
Werkwoordspelling
Bij oudere kinderen vraag ik vaak: Wat is spelling eigenlijk? En: Wat is werkwoordspelling dan? Het lijken simpele vragen, maar heel vaak blijft het erg stil en komt er geen antwoord. Dat is ‘uhhh’, ‘vind ik erg lastig om uit te leggen’, ‘ik weet het eigenlijk niet precies’. Dit is wel de basis, maar ze hebben geen beeld. De betekenis is hier al niet duidelijk.
Als ik vraag: ‘Wat weet je er wel van?’ dan is het antwoord meestal ’t kofschip-x’ of ‘ex-kofschip’ of het ‘sexy-fokschaap’. De naam is wel bekend, maar niet bekend waar het bij hoort. In welke tijd gebruiken we het ’t kofschip? Hoe werkt het precies? Dat weten ze nu meestal net niet. Iets met ‘de klok horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt’.
Tegenwoordig leren kinderen op de basisschool vaak alleen de ik, hij en wij-vorm van een werkwoord. Jammer, want goede kennis van de Nederlandse werkwoordenstructuur is ook een belangrijke basis voor het leren van vreemde talen op de middelbare school. Hoe kun je nu werkwoordspelling in het Engels, Frans of Duits leren, als de basiskennis in het Nederlands er niet is? Het is vergelijkbaar met het gevoel dat wij volwassenen ervaren als we ineens Russisch of Chinees moeten lezen. Het totaalplaatje, de structuur ontbreekt.
Tafels
Als ik vraag: ‘Wat zijn tafels eigenlijk’ of ‘Waarvoor zijn tafels eigenlijk, wanneer gebruik je die?’ halen veel kinderen hun schouders op en kijken ze mij met vragende ogen aan. Ze zien vaak niet dat in een (deel)som een tafelsom verstopt zit en kunnen het antwoord niet geven. Dit komt omdat de betekenis van het begrip tafels niet duidelijk is. Tafels worden hierdoor niet herkent en kunnen niet worden toegepast. Sommige van deze kinderen kunnen wel gewoon de tafels opdreunen en hebben alle tafeldiploma’s gehaald!
Vaak blijkt dat een kind wel tot 10 of 20 kan tellen, maar niet kan terugtellen, omdat de getallen niet op volgorde op een lijn in het hoofd staan. Veel kinderen kennen de splitsingen van getallen onder de 10 niet, waardoor plus- en minsommen tot 10 of 20 niet zijn geautomatiseerd, maar (in gedachten) op hun vingers worden uitgerekend.
Betekenis
Daarom is het zo belangrijk dat kinderen bij begrippen, regels, uitleg en instructies een duidelijk beeld hebben. En dan bedoel ik niet alleen een plaatje of pictogram. Met beeld bedoel ik duidelijk begrip van wat wordt bedoeld. Als je iets echt hebt begrepen, als je iets echt eigen hebt gemaakt, dan pas is er sprake van kennis, die je kunt toepassen. Betekenisvol leren dus!
Losse puzzelstukjes
Als je bij het begin van een opdracht al ‘ruis’ hebt (geen beeld), kun je het ook niet snappen en informatie niet goed in je systeem opslaan. Het blijven losse ‘puzzelstukjes’ zonder betekenis. Ze vormen geen totaalbeeld met een duidelijke betekenis en een doel. Als alle puzzelstukjes echt betekenis hebben dan weet je ook waar ze in de totale puzzel horen. Zo krijg je een totaalbeeld en weet je welk stukje van het grotere geheel wordt uitgelegd (overzicht). Als je iets echt hebt begrepen kun je het ook een ander leren. Je kunt je kennis toepassen in elke gewenste situatie. Dan is er sprake van wijsheid.
Voordoen en afkijken
Concrete voorbeelden, voordoen en afkijken is voor deze kinderen belangrijk. Ze leren vooral vanuit een totaalplaatje. Door het zelf te doen, zelf te ervaren, fouten te maken en daarvan te leren komt het in hun systeem. Herhaalde (mondelinge) instructie levert meestal geen enkele verbetering van het resultaat op. Ze hebben een andere uitleg nodig, die beeld en betekenis oplevert.
Herken je iets uit deze blog bij jouw kind? Begrijpt jouw kind de betekenis van spellingsregels en tafels?
Laat je reactie achter onder dit bericht of stuur mij een e-mail via info@anderslerenleren.nl.
Ik kijk uit naar je reactie!
Voor meer artikelen over leerproblemen, ADHD & autisme kijk op mijn blog pagina.
